สถานการณ์ของโรคเรื้อน

           โดย นพ.กฤษฎา มโหทาน 
          นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรคเรื้อน สถาบันราชประชาสมาสัย

          ในทุกปี จะมีการรณรงค์ประชาสัมพันธ์เรื่องโรคเรื้อน โดยถือวันโรคเรื้อนโลก คือวันที่ สถาบันราชประชาสมาสัย7 มกราคม ของทุกปี สมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย ได้ตระหนักถึงปัญหาเรื่องของโรคเรื้อน ซึ่งเป็นโรคติดต่อเรื้อรัง ซึ่งในรอบหลายปีที่ผ่านมาประเทศไทยอยู่ในช่วงของการเฝ้าระวัง ทำให้โรคเรื้อนไม่เป็นปัญหาสำหรับระบบสาธารณสุขของประเทศไทย จากข้อมูล 5 ปีย้อนหลัง (ปี สถาบันราชประชาสมาสัย557-สถาบันราชประชาสมาสัย56ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค) จำนวนผู้ป่วยโรคเรื้อนรายใหม่ในประชากรไทยมีแนวโน้มลดลง คือ สถาบันราชประชาสมาสัยสมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย8, ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค87, ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค63, ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค64 และ ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรคสถาบันราชประชาสมาสัย4 ราย ทั้งนี้ในปี สถาบันราชประชาสมาสัย56ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค ที่ผ่านมา จังหวัดที่พบจำนวนผู้ป่วยโรคเรื้อนรายใหม่สูงสุด5 ลำดับแรก คือ บุรีรัมย์ ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรคทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค ราย ขอนแก่นทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรคสมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย ราย นราธิวาส 8 ราย กรุงเทพมหานคร 7 ราย และปัตตานี 5 ราย โดยผู้ป่วยโรคเรื้อนรายใหม่ยังคงพบมากในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ 
          สำหรับจำนวนผู้ป่วยโรคเรื้อนรายใหม่ในประชากรต่างด้าวที่ตรวจพบในประเทศไทยในรอบ 5 ปีที่ผ่านมา (ปี สถาบันราชประชาสมาสัย557–สถาบันราชประชาสมาสัย56ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค) มีตามลำดับดังนี้คือ 47 (ร้อยละ สถาบันราชประชาสมาสัยสถาบันราชประชาสมาสัย.6), 44 (ร้อยละ สถาบันราชประชาสมาสัย3.5), 4สมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย (ร้อยละ สถาบันราชประชาสมาสัย4.5), สถาบันราชประชาสมาสัย8 (ร้อย ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค7.ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค) และ3สถาบันราชประชาสมาสัย (ร้อยละ สถาบันราชประชาสมาสัย5.8) ราย โดยพบผู้ป่วยโรคเรื้อนรายใหม่สัญชาติเมียนมาร์มากที่สุด คือ ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค75 ราย รองลงมาตามลำดับคือ ลาว 5 ราย กัมพูชา 4 ราย จีนและฟิลิปปินส์ สัญชาติละ สถาบันราชประชาสมาสัย ราย เนปาล อินเดีย และอินโดนีเซีย สัญชาติละทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค ราย จากข้อมูลขององค์การอนามัยโลกในปี สถาบันราชประชาสมาสัย56สมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย ในบรรดาประเทศที่มีพรมแดนติดต่อกับประเทศไทย ประเทศที่มีการค้นพบผู้ป่วยโรคเรื้อนรายใหม่มากที่สุด คือ ประเทศเมียนมาร์ สถาบันราชประชาสมาสัย,สถาบันราชประชาสมาสัย79 ราย ซึ่งเป็น ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค ใน สถาบันราชประชาสมาสัยสถาบันราชประชาสมาสัย ประเทศ ที่องค์การอนามัยโลกให้ความสำคัญในการเร่งรัดแก้ไขปัญหาโรคเรื้อน ทั้งนี้ประเทศไทยค้นพบผู้ป่วยโรคเรื้อนในประชากรต่างด้าวในพื้นที่ภาคเหนือมากที่สุด สถาบันราชประชาสมาสัย7 ราย คิดเป็นร้อยละ 84.4 (เชียงใหม่ ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรคสถาบันราชประชาสมาสัย ราย ตาก 8 ราย เชียงราย 4 ราย แม่ฮ่องสอน สถาบันราชประชาสมาสัย ราย และลำพูน ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค ราย ), ภาคกลาง 3 ราย คิดเป็นร้อยละ 9.4 (นนทบุรี ราชบุรี และนครปฐม จังหวัดละ ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค ราย), ภาคใต้ สถาบันราชประชาสมาสัย ราย คิดเป็นร้อยละ 6.สถาบันราชประชาสมาสัย (สุราษฎร์ธานี และยะลา จังหวัดละ ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค ราย)
          โรคเรื้อนเป็นโรคติดต่อเรื้อรังที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ชื่อไมโคแบคทีเรี่ยม เลปแปร (Mycobacterium leprae) สามารถติดต่อได้โดยทางเดินหายใจ แต่ติดต่อได้ยาก ผู้ที่มีโอกาสเสี่ยงสูงในการติดเชื้อโรคเรื้อนคือผู้ที่สัมผัสคลุกคลีใกล้ชิดกับผู้ป่วยที่ยังไม่ได้รับการรักษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ป่วยเชื้อมาก ซึ่งผู้ที่ได้รับเชื้อและเกิดโรคเรื้อนจะเป็นคนที่มีภูมิต้านทานต่อเชื้อโรคเรื้อนผิดปกติเท่านั้น ข้อมูลทางสถิติพบว่าผู้รับเชื้อโรคเรื้อน ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรคสมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทยสมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย คน จะมีโอกาสเป็นโรคเรื้อนได้เพียง 3 คน
          อาการของโรคเรื้อน ได้แก่ ผื่นผิวหนัง เป็นวงด่างสีจางหรือแดงกว่าผิวหนังปกติ บริเวณรอยโรคแห้ง เหงื่อไม่ออก อาจพบขนร่วง ที่สำคัญคือรอยโรคมีอาการชา ไม่คัน หรือเป็นผื่นนูนแดง ตุ่มแดง ไม่คัน อาการที่พบจะเป็นเรื้อรังนานมากกว่า 3 เดือน ใช้ยากินยาทาทั่วไป (ที่ไม่ใช่ยารักษาโรค) แล้วไม่ทุเลาเนื่องจากอาการเริ่มแรกของโรคนั้น ไม่มีอาการคัน หรือเจ็บปวดทำให้ผู้ป่วยชะล่าใจ คิดว่าไม่ใช่โรคร้ายแรง จึงไม่รีบเข้ารับการรักษา ทำให้โรคลุกลามเป็นมากขึ้น อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนส่งผลให้เกิดความพิการได้ในที่สุด ดังนั้นประชาชนทั่วไปควรหมั่นตรวจร่างกายของตนเองและบุคคลใกล้ชิด หากมีอาการดังที่กล่าวมาควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยต่อไป
          โรคเรื้อนเป็นโรคที่สามารถรักษาให้หายได้ ส่วนความพิการที่เกิดขึ้นแล้วหรือความเสี่ยงต่อความพิการในอนาคตนั้น ถ้าได้รับการรักษาตั้งแต่ระยะเริ่มเป็น รวมทั้งปฏิบัติตัวตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดก็สามารถหยุดยั้งความพิการไม่ให้เกิดขึ้นหรือไม่ให้เพิ่มขึ้นได้ โดยผู้ป่วยควรปฏิบัติ ดังนี้
          ทรงคุณวุฒิ กรมควบคุมโรค.รับการรักษาตามที่แพทย์นัด และรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง สำหรับผู้ป่วยที่มีเชื้อน้อยใช้เวลารักษาต่อเนื่อง 6 เดือน ผู้ป่วยเชื้อมากใช้เวลารักษาต่อเนื่อง สถาบันราชประชาสมาสัย ปี สิ่งสำคัญคือ ครอบครัวหรือคนดูแลต้องให้กำลังใจผู้ป่วยให้รับการรักษาและกินยาต่อเนื่องตามคำแนะนำของแพทย์
          สถาบันราชประชาสมาสัย.หากมีความเสี่ยงหรือมีความพิการแล้วให้ดูแลตนเองตามคำแนะนำของแพทย์
          3.รักษาความสะอาดของร่างกาย เพื่อส่งเสริมภาพลักษณ์ และลดความรังเกียจจากคนรอบข้าง เนื่องจากประชาชนบางส่วนเชื่อว่าคนเป็นโรคเรื้อน มักเป็นคนที่ขาดสุขอนามัยที่ดี
          4.รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และออกกำลังสม่ำเสมอเพื่อสร้างภูมิต้านทานของร่างกาย
          5.ทำจิตใจให้ผ่องใสไม่เครียด ไม่วิตกกังวล และปฏิบัติกิจวัตรตามปกติ
          ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเรื้อน เมื่อได้รับการรักษาแล้วจะหายขาดจากโรค และไม่แพร่เชื้อ เพราะยาไรแฟมพิซีน (Rifampicin) ซึ่งเป็นยาหลักที่ใช้ในการรักษาโรคเรื้อนในสูตรยาผสมระยะสั้น (Multidrug therapy : MDT) มีประสิทธิภาพสูงในการทำลายเชื้อโรคเรื้อนได้อย่างรวดเร็ว ผลการศึกษาพบว่า การให้ยาไรแฟมพิซีน (Rifampicin) ขนาด 6สมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทยสมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย มก. เพียงครั้งแรก สามารถฆ่าเชื้อโรคเรื้อนได้ถึง 99.9 % ภายใน 3-7 วัน จึงทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถแพร่เชื้อต่อไปได้อีก แต่ในบางคนที่มีความพิการเกิดขึ้นก่อนมารับการรักษา แม้รักษาหายจากโรค กล่าวคือปราศจากเชื้อแล้ว แต่อาจหลงเหลือความพิการได้ อย่างไรก็ตามผู้พิการเหล่านี้จะไม่แพร่เชื้อ สามารถอยู่ร่วมกับคนในครอบครัว สังคม พูดคุย และรับประทานอาหารร่วมกันได้ อีกทั้งสามารถประกอบอาชีพได้เฉกเช่นเดียวกับคนทั่วไป